Verkiezingen 2023: dit willen de partijen met de woningmarkt

BBB wil dat de verantwoordelijkheid voor woningbouw blijft liggen bij de gemeenten en provincies. Waar gebouwd wordt is geen zaak voor de landelijke politiek. Landbouwgrond mag volgens de partij pas worden gebruikt voor woningbouw als andere oplossingen zijn onderzocht.

BBB wil de huizenmarkt toegankelijk maken met betaalbare woningen. Vooral op het platteland. Daarnaast is de partij groot voorstander van de zelfbewoningsplicht.

BIJ1 wil ervoor zorgen dat iedereen toegang heeft tot prettige, veilige en betaalbare woningen omdat zij wonen als een recht beschouwen. Zij willen het recht op woonruimte wettelijk vastleggen. Daarnaast wil BIJ1 een woonplicht invoeren en leegstand van woningen gaan beboeten. Verder willen ze een extra belasting heffen op het bezit van woningen met een waarde boven de 500.000 euro en woningcorporaties nationaliseren. Ook willen ze zoveel mogelijk bestaande woningen geschikt maken voor mensen met een beperking. BIJ1 wil zich inzetten op de bouw van meer sociale woningen, onder andere door grondbeleid in de vorm van actieve verwerving van private grond.

Het CDA heeft het ambitieuze plan om voor 2030 bijna 1 miljoen woningen te bouwen. Tweederde daarvan moet goed betaalbaar zijn. Daarbij heeft de partij vooral aandacht voor starters, gezinnen en ouderen.

Voor starters en mensen met een vitaal beroep wil het CDA de regels aanscherpen. Gemeenten moeten deze mensen voorrang kunnen geven bij het toewijzen van betaalbare woningen.

De ChristenUnie wil een rechtvaardig woonbeleid met eerlijke kansen voor iedereen. Zij willen dat er 100.000 woningen per jaar bijkomen, waarvan een groot deel beschikbaar komt voor starters en senioren. De overheid krijgt hier volgens de ChristenUnie een belangrijke rol in, met name de eis om twee derde betaalbaar te bouwen, waaronder 30 procent sociale huurwoningen. De ChristenUnie wil dat de overheid een doorbouwgarantie afgeeft bij woningbouw. Ook het versimpelen en versnellen van vergunningsprocedures draagt bij aan de woningvoorraad. Verder willen zij leegstaande gebouwen hergebruiken en de bestaande voorraad benutten ter bevordering van de doorstroming. 

Als het aan D66 ligt wordt er in de toekomst meer gebouwd in lijn met de samenstelling van de bevolking. De partij stelt dat het huidige woningaanbod niet alleen te klein is, maar ook niet aansluit bij de leefsituatie van veel mensen. Volgens D66 moet er daarom meer gebouwd worden voor starters, studenten en senioren. D66 wil de nieuwe bouw wel beperken tot binnen de bebouwde kom.

DENK wil een Minister van Volkshuisvesting die de centrale regie voert en bindende bevoegdheden krijgt voor het aanwijzen van gebieden voor woningbouw. Ook wil DENK meer geld in stimuleringsfondsen steken om woningbouw aan te jagen. Zij willen dat 40 procent van het aantal woningen sociale koop- of huurwoningen zijn, 40 procent betaalbare middenhuur en 20 procent topsegment. Ook willen zij de doorstroming bevorderen door het geven van een financiële bonus aan ouderen en het bouwen van generatiewoningen. Verder wil DENK een startersregeling invoeren waarmee starters rentevrij geld kunnen lenen om een woning te kopen. 

Vanwege het woningtekort moeten volgens Forum voor Democratie op korte termijn snel meer woningen worden gebouwd, met name in het middensegment. Hierbij willen zij maximaal 10 procent sociale huurwoningen. Daarnaast moet het eenvoudiger worden om woningen te transformeren en kantoorpanden om te bouwen. Ook wil Forum voor Democratie eigenwoningbezit en generatiewoningen stimuleren.

JA21 wil doelstellingen voor gemeenten op het gebied van woningbouw introduceren en regie vanuit Den Haag inzetten om belemmeringen weg te nemen en woningbouw aan te jagen. Daarnaast wil JA21 het eigen woningbezit bevorderen voor middeninkomens en (alleenstaande) starters op de woningmarkt. Ook willen zij doorstroming stimuleren, zodat de juiste woningen beschikbaar komen voor de juiste groep huizenkopers. Zij willen het bouwen versnellen door korteren procedures en gestandaardiseerde eisen binnen het bouwproces. Verder willen zijn nieuwe Vinex locaties aanwijzen voor grootschaligere en snellere bouw en bouwen voor de markt waarbij vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd.  

NSC wil een actieve rol voor de overheid waar het gaat om woningbouw. Een minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening bepaalt het jaarlijks te bouwen woningen. De provincies mogen bepalen waar nieuwe koop- en huurwoningen komen.

Daarnaast zet NSC in op nieuwe goedkope en betaalbare woningen voor starters. Opvallend is het plan van NSC om werkgevers de mogelijkheid te bieden om een huis te bouwen voor hun werknemers.

PVDA/GroenLinks wil ieder jaar 100.000 betaalbare woningen bouwen. Zowel huur als koop. Een Woningbouwfonds moet nieuwbouw stimuleren. Evenals het vereenvoudigen van wet- en regelgeving. PvdA/GroenLinks gelooft in de grote steden in hoogbouw.

Lage- en middeninkomens moeten vanuit de gemeente in sommige gebieden voorrang krijgen op betaalbare koopwoningen.

Partij voor de Dieren wil ruimte maken voor woningen. Dit willen zij bereiken door te kiezen voor een krimp van het aantal dieren in de veehouderij met 75 procent, waarmee de stikstofcrisis wordt opgelost. Naast herstel van de natuur wordt er volgens de PvdD ruimte gecreëerd voor woningen. Ook willen zij bestaande bebouwing slimmer benutten, zoals het transformeren van kantoorpanden, aanpakken van leegstand en stimuleren van doorstroming. Verder willen zij meergeneratiewonen aanmoedigen en een hypotheek moet af te sluiten zijn met meer dan twee mensen. Ook wil de PvdD meer sociale huurwoningen bouwen en een verbod op de verkoop van sociale huurwoningen tenzij deze een-op-een worden vervangen in dezelfde gemeente. 

Volgens de PVV is er een flink tekort aan woningen in Nederland. Hierdoor willen zij meer koopwoningen bouwen, niet alleen binnenstedelijk maar ook buitenstedelijk. Bijvoorbeeld in steden en dorpen ‘een straatje erbij’. Ze pleiten voor het bouwen van meer sociale huurwoningen, meer middenhuurwoningen en meer koopwoningen. Verder willen zij dat gemeenten sneller bouwvergunningen verstrekken en procedures verkorten. Ook moeten de belemmerende stikstofregels worden geschrapt.

De SP pleit in haar programma voor een speciaal ministerie van wonen dat verantwoordelijk is voor huisvesting. De partij wil gereguleerd inzetten op betaalbare woningbouw. Als het aan de SP ligt, komt er ook een eind aan kopen om te beleggen.

De SGP wil de woningnood verlichten waarbij het aanbod beter moet gaan aansluiten op de vraag. Volgens de SGP zijn gemeenten eerst verantwoordelijk voor de zorg voor goede en betaalbare woningen, maar regionale samenwerking tussen gemeenten en provincies is noodzakelijk. De SGP vindt dat de overheid erop moet toezien dat er voldoende woningen beschikbaar zijn of komen in alle segmenten van de woningmarkt, waarbij diverse segmenten prioriteit hebben zoals starterswoningen en levensloopbestendige woningen. Daarnaast vindt de SGP dat de overheid de doorstroming op de woningmarkt moet bevorderen. 

Ook Volt ziet meer bouwen als belangrijkste oplossing voor de krapte op de woningmarkt. De partij wil ruim 1 miljoen nieuwe woningen bouwen en heeft hierbij speciale aandacht voor passende woonruimte voor iedereen. Dit betekent onder meer dat er een groter aanbod komt voor starters en middeninkomens.

Ook de VVD wil de komende jaren 100 duizenden nieuwe woningen bouwen. Koopwoningen en sociale huurwoningen. Hierbij ziet zij een actieve rol weggelegd voor de politiek.

Voor starters wil de VVD de mogelijkheden vergroten middels een Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen. Ook moet het voor starters eenvoudiger worden om een hypotheek te krijgen. Bijvoorbeeld door studieschuld minder zwaar mee te laten wegenn.

BBB spreekt in haar verkiezingsprogramma niet over hypotheekrenteaftrek. Het is daarom niet duidelijk wat de plannen van de partij op dit punt zijn.

BIJ1 wil de hypotheekrenteaftrek afschaffen. 

Het CDA heeft geen standpunt geformuleerd over de hypotheekrenteaftrek.

De ChristenUnie wil de hypotheekrente geleidelijk afschaffen. Zij willen de ingezette beperking van de hypotheekrenteaftrek verder doorzetten. Met de opbrengst wordt de inkomstenbelasting voor iedereen verlaagd.

D66 wil de hypotheekrenteaftrek de komende jaren stapsgewijs afbouwen naar 0.

DENK wil de hypotheekrenteaftrek afschaffen voor rijke pandjeseigenaren.

Forum voor Democratie wil geen verdere afbouw van de hypotheekrenteaftrek. Vindt dit toch plaats dan moeten huiseigenaren hiervoor worden gecompenseerd. 

JA21 wil de afbouw van hypotheekrenteaftrek stoppen zolang de hypotheekrente op het huidige niveau is. 
 

NSC benoemt de hypotheekrenteaftrek niet in haar verkiezingsprogramma. het is dus onduidelijk wat de plannen van de partij op dit punt zijn.

PvdA/GroenLinks wil de hypotheekrenteaftrek stapsgewijs afbouwen.

Partij voor de Dieren wil dat de hypotheekrenteaftrek mogelijk blijft tot het Nationale Hypotheek Garantie bedrag. De hypotheekrenteaftrek voor bedragen daarboven wil de PvdD in een hoger tempo afschaffen dan nu (0,5 procent per jaar). 

De PVV noemt geen specifieke plannen rondom hypotheekrenteaftrek in hun verkiezingsprogramma. 

De SP wil de hypotheekrenteaftrek alleen behouden voor woningen onder de NHG-grens (€ 405.000 in 2023). Voor woningen die boven deze grens liggen komt de hypotheekrenteaftrek helemaal te vervallen.

De SGP staat positief tegenover een versobering van de hypotheekrenteaftrek, maar zij vinden dat dit geen nadelige financiële gevolgen mag hebben voor eigenwoningbezitters. De SGP is geen voorstander van een afschaffing.

Volt wil de hypotheekrenteaftrek en het eigenwoningforfait volledig afbouwen. Dit moet stapsgewijs gebeuren met een afbouwpad tot 2030.

Als het aan de VVD ligt wordt er niet verder getornd aan de hypotheekrenteaftrek. De afgelopen jaren is de hypotheekrente al in kleine stapjes afgebouwd. Volgens de liberalen is verdere afbouw niet wenselijk.

Verduurzaming moet volgens de BBB geen verplichting worden voor woningeigenaren. Wel vindt de partij dat de afschaffing van de salderingsregeling moet worden opgeschort tot 2023. BBB vindt ook dat isolatie van slecht geïsoleerde woningen prioriteit heeft.

BIJ1 vindt dat de energietransitie vraagt om een andere visie op het gebied van wonen en bouwen. Met oog op de mogelijke impact van klimaatverandering op zowel korte als lange termijn wil BIJ1 dat klimaatadaptief bouwen de norm wordt. Bij het afgeven van bouwvergunningen worden toegankelijkheid, duurzaamheid en een klimaatparagraaf bepalende factoren. De verhuurder wordt verantwoordelijk voor het opknappen van energie-onzuinige woningen. BIJ1 wil fondsen beschikbaar stellen voor de verduurzaming van sociale woningen en het verhuren van woningen met labels G, F en E wordt niet langer toegestaan. BIJ1 wil dat per 2030 alle huurwoningen naar minimaal energielabel A of B te zijn gerenoveerd en zonder gebruik van aardgas verwarmd worden. 

CDA ziet een rotere rol voor gemeentes in het verduurzamingsvraagstuk. Vooral voor armere wijken. De partij ziet graag dat lage en middeninkomens tegen 0 procent rente kunnen lenen uit het Nationaal Warmtefonds als zij willen verduurzamen.

De ChristenUnie wil modulair en prefab bouwen stimuleren, wat goed te combineren is met houtbouw en biobased materialen. Daarnaast biedt innovatieve woningbouw volgens hen kansen voor het grootschalig toepassen van natuurlijke bouwmaterialen in plaats van steen, staal en beton. 

D66 heeft het in haar programma over een Nationaal Isolatieoffensief om bestaande bouw beter te isoleren. De partij spreekt over alles-in-een verduurzamingstrajecten. Om woningeigenaren te stimuleren wil D66 subsidies aan blijven bieden voor verduurzaming.

DENK wil prioriteit geven aan het bestrijden van energiearmoede en wil de verduurzaming van particuliere woningen harder aanpakken, bijvoorbeeld door enkelglas als ‘onderhoudsgebrek’ te kwalificeren. Daarnaast willen zij de salderingsregeling beperken tot 2.500 kWh, niet afschaffen. DENK wil geen duurzaamheidseisen die nieuwe woningbouw in de weg staan. 

Forum voor Democratie is tegen verplichte verduurzaming en wil stoppen met onnodige duurzaamheidseisen die de prijzen opdrijven. Ook willen zij stoppen met subsidies voor verduurzaming en het verplichten tot het installeren van zonnepanelen. 

JA21 zet in op het behouden van groene gebieden rondom steden. Ook bij de ontwikkeling van nieuwe woningen willen zij maatwerk toepassen om ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit te behouden.

NSC ziet het belang van verduurzaming om de energierekening betaalbaar te houden. De partij geeft dit vorm door de opbrengsten uit de veiling voor Co2 rechten te gebruiken om huurwoningen te verduurzamen. Voor nieuwbouw wil NSC het gebruik van biobased grondstoffen, duurzaam hout en gerecyclede materialen stimuleren.

PvdA/GroenLinks wil een 'isolatieoffensief' voor bestaande woningen. Hierbij krijgen lage en middeninkomens voorrang. Zonnepanelen moeten voor iedereen beschikbaar en betaalbaar blijven. PvdA/GroenLinks bepleit daarom dat de terugverdientijd verduurzaming altijd moet stimuleren.

Partij voor de Dieren wil vol inzetten op energiebesparing waarbij huizen op grote schaal worden geïsoleerd en er betere voorlichting komt over bewuster energieverbruik. Zij willen een duidelijk plan voor verduurzaming van de woningvoorraad met afrekenbare doelen, waarbij de woningvoorraad in 2030 energieneutraal is. Verder willen zij dat zonnepanelen op gebouwen de norm wordt en alle nieuwbouw circulair bouwen, gasvrij en minstens energieneutraal is, waarbij er zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van natuurlijke, hernieuwbare en gerecyclede materialen. Ook willen zij nieuwbouw inzetten op klimaatbestendige locaties. 

De PVV is tegen verplichte verduurzaming, zoals het gasvrij maken van woningen en een verplichte warmtepomp. 

De SP wil dat alle geschikte daken in Nederland worden voorzien van zonnepanelen. Asbestdaken worden na vervangen ook direct voorzien van panelen. Volgens de partij moet de overheid een actieve rol pakken in de energietransitie.

De SGP heeft als uitgangspunt betaalbare, betrouwbare en haalbare verduurzaming. De SGP wil dat voor nieuwbouw aardgasvrij de norm is en voor bestaande bouw willen zij focussen op energiebesparing. De SGP is voorstander van passende duurzaamheidsmaatregelen per categorie, waarin maatwerk een belangrijk uitgangspunt is. De SGP vindt dat investeringen in verduurzaming in verhouding moeten staan tot het rendement. Ook willen zij dat gebouwgebonden financiering mogelijk moet worden. 

Volt ziet graag dat er strengere duurzaamheidseisen komen voor nieuwbouw. Vanaf 2030 moet alle nieuwbouw volgens de partij voldoen aan net-zero emissie. Voor bestaande bouw wil Volt isolerend glas verplichtstellen en investeren in isolatie, ventilatie en schone warmte. Huiseigenaren moeten tegen lage rente kunnen lenen voor verduurzaming.

VVD wil verduurzaming betaalbaarder maken voor woningeigenaren. Bijvoorbeeld door een verduurzamingslening in samenwerking met NHG. Ook zouden kosten voor verduurzaming aftrekbaar moeten zijn van het eigenwoningforfait.